Mądre cytaty wybitnych biologów

Warto czasem przypomnieć kilka mądrych zdań różnych zasłużonych dla nauki osób. Robię to regularnie, wrzucając pojedyncze cytaty na fanpage, które co jakiś czas wyłapuję czytając różne książki albo przeglądając Internet. Tutaj chciałem zebrać większą ich liczbę i krótko skomentować.

Carl Sagan był amerykańskim naukowcem, astronomem i astrobiologiem. Zasłynął z wielu rzeczy: badań dot. prawdopodobieństwa występowania życia poza Ziemią, organizacji antymilitarystycznych manifestacji, popularyzacji nauki, a poza tym był mężem zmarłej wiele lat po nim Lynn Margulis, która udowodniła słuszność teorii endosymbiozy (mówiącej o tym, że mitochondria i chloroplasty wywodzą się od bakterii i sinic, które zostały wchłonięte przez praeukarionty do ich komórki). Jeśli chodzi o sam cytat, to jest stwierdzeniem czegoś oczywistego, ale dla wielu ludzi tak trudnego do osiągnięcia – że lepiej zaakceptować rzeczywistość, niż ją zaklinać. 

Karola Darwina nie trzeba szczególnie przedstawiać, więc w skrócie: współtwórca (wraz z Alfredem Wallace’m) teorii ewolucji. Obaj zebrali dowody dokumentujące zachodzenie zjawiska ewolucji biologicznej i wydedukowali rolę doboru naturalnego w tym procesie. W roku 2000 Justin Kruger i Dawid Dunning otrzymali Nagrodę Ig Nobla za opisanie efektu zwanego efektem Dunninga-Krugera, który polega na tym, że im ktoś ma mniej wiedzy w danym obszarze, tym bardziej jest pewny siebie i tym lepiej ocenia poziom swojej wiedzy. Ci, którzy wiedzą więcej, są mniej pewni siebie (zapewne mając większe rozeznanie w temacie zdają sobie sprawę, że nie jest on takim, jakim się na pierwszy rzut oka, na chłopski rozum wydaje), natomiast dopiero u ekspertów pewność wzrasta, ale i tak na ogół nie do tego poziomu, jaki prezentują ignoranci. Jak to się ma do Karola Darwina? Już w swoich czasach stwierdził to (i pewnie nie jako pierwszy w historii ludzkości), co Dunning i Kruger opisali. 

Konrad Lorenz ma za sobą historię nietypową, jak na noblistę (nagrodę otrzymał w 1973 z dziedziny medycyny lub fizjologii m.in. za badania zjawiska wdrukowania psychologicznego), ponieważ w czasie II Wojny Światowej prowadził w Poznaniu racial studies i promował nazizm, także wcześniej, niejednokrotnie mocno ideologizując wyniki badań i lekkomyślnie ekstrapolując je na ludzi. Potem został wzięty do niewoli przez Sowietów. Podobno w Poznaniu, widząc jak wygląda w praktyce segregacja i holokaust, zreflektował się co do swoich wcześniejszych poczynań, a po wojnie, gdy wrócił do siebie, zaczął promować pacyfizm i ochronę środowiska. Pośmiertnie odebrano mu tytuł doktora honorowego na uniwersytecie salzburskim za nazistowską działalność w przeszłości. 

Jest autorem kilku wartych przeczytania książek, z których zawsze na pierwszym miejscu wymienia się Tak zwane zło. Ja przytaczam tu cytat z Rozmowy ze zwierzętami. Dlaczego ten? Jest moim zdaniem bardzo trafny, jeśli nie będziemy go ideologizować, chcąc usprawiedliwiać rasizm. Wiele zachowań u ludzi przypomina te u zwierząt i nic w tym dziwnego, wiele z nich wyewoluowało dawno i kolejne grupy organizmów dalej się nimi charakteryzowały. Cytat ten, rozpatrując go w oderwaniu od przeszłości Konrada Lorenza, jest wręcz sympatyczny, a wspomniane książki, obie, warto przeczytać.

Ostatni w tym tekście cytat pochodzi od znanej prymatolożki (o której pisałem w artykule o najwybitniejszych biolożkach) Jane Goodall. Strzela w punkt, gdy przypomnimy sobie regularnych malkontentów, którzy każdą pomoc muszą jakoś negatywnie skomentować. Pomagacie na rzecz ochrony środowiska to powiedzą, że trzeba zwierzętom pomagać, bo środowisko jest zbyt ogólne i nic to nie daje. Pomagacie zwierzętom to powiedzą, że macie dać na bezdomnych, bo są ważniejsi od zwierząt. Pomożecie bezdomnym to powiedzą, że sami są sobie winni i lepiej dajcie na biedne dzieci w Afryce, a jak dacie na biedne dzieci w Afryce, to usłyszycie, że lepiej pomagać dzieciom w Polsce. Nie chcę myśleć nad dalszą sekwencją tego marudzenia.