Różeniec górski naturalnie
występuje w Eurazji i Ameryce Północnej. Jego zasięg w Polsce ograniczony jest
do Parków Narodowych w Karpatach i Sudetach, chociaż pojawiają się pomysły na
stworzenie plantacji w celu produkcji farmaceutyków. Zainteresowanie
naukowców tą rośliną wynika z faktu, że sporo badań daje nadzieje na jej
potencjalne korzystne działanie przy zaburzeniach nastroju i uzależnieniach.
występuje w Eurazji i Ameryce Północnej. Jego zasięg w Polsce ograniczony jest
do Parków Narodowych w Karpatach i Sudetach, chociaż pojawiają się pomysły na
stworzenie plantacji w celu produkcji farmaceutyków. Zainteresowanie
naukowców tą rośliną wynika z faktu, że sporo badań daje nadzieje na jej
potencjalne korzystne działanie przy zaburzeniach nastroju i uzależnieniach.
(różeniec górski, autor: Opioła Jerzy, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rhodiola_rosea_a1.jpg)
Składniki aktywne różeńca
Głównymi związkami aktywnymi w
różeńcu górskim są salidrozyd, tyrozol, rozawin, rozin, rozarin [1]. Brzmi
dziwnie i egzotycznie, ale tak jest w przypadku wielu specyficznych dla danych
roślin, izolowanych z nich związków. Ponieważ poważne badania na różeńcu
przeprowadzano w kontekście depresji, poprawy kondycji fizycznej i psychicznej
(tzw. właściwości adaptogennych, czyli poprawiających ogólnie stan zdrowia), to
skupię się przede wszystkim właśnie na tym.
różeńcu górskim są salidrozyd, tyrozol, rozawin, rozin, rozarin [1]. Brzmi
dziwnie i egzotycznie, ale tak jest w przypadku wielu specyficznych dla danych
roślin, izolowanych z nich związków. Ponieważ poważne badania na różeńcu
przeprowadzano w kontekście depresji, poprawy kondycji fizycznej i psychicznej
(tzw. właściwości adaptogennych, czyli poprawiających ogólnie stan zdrowia), to
skupię się przede wszystkim właśnie na tym.
Różeniec górski, a układ nerwowy
Korzystne działanie różeńca, w
tym głównie salidrozydu, na układ nerwowy może opierać się na regulacji
gromadzenia wewnątrzkomórkowego wapnia w neuronach, zapobiegając stresowi
oksydacyjnemu [2]. Mechanizm działania związków aktywnych różeńca może wynikać
także z podnoszenia poziomu 5-hydroksytryptofanu, będącego prekursorem
serotoniny i z wzmagania neurogenezy
w hipokampie [3]. W randomizowanym badaniu na ludziach z umiarkowanymi
zaburzeniami depresyjnymi, niestety z stosunkowo niewielką liczbą badanych (57
osób), ekstrakt z różeńca górskiego działał słabiej od sertraliny (leku
przeciwdepresyjnego będącego selektywnym inhibitorem zwrotnego wychwytu
serotoniny), silniej natomiast od placebo. Autorzy pracy podkreślają, że
terapia różeńcem wywoływała znacznie mniej skutków ubocznych, niż sertralina [4].
tym głównie salidrozydu, na układ nerwowy może opierać się na regulacji
gromadzenia wewnątrzkomórkowego wapnia w neuronach, zapobiegając stresowi
oksydacyjnemu [2]. Mechanizm działania związków aktywnych różeńca może wynikać
także z podnoszenia poziomu 5-hydroksytryptofanu, będącego prekursorem
serotoniny i z wzmagania neurogenezy
w hipokampie [3]. W randomizowanym badaniu na ludziach z umiarkowanymi
zaburzeniami depresyjnymi, niestety z stosunkowo niewielką liczbą badanych (57
osób), ekstrakt z różeńca górskiego działał słabiej od sertraliny (leku
przeciwdepresyjnego będącego selektywnym inhibitorem zwrotnego wychwytu
serotoniny), silniej natomiast od placebo. Autorzy pracy podkreślają, że
terapia różeńcem wywoływała znacznie mniej skutków ubocznych, niż sertralina [4].
Różeniec górski, a zmęczenie
Różeniec górski sprawdza się
także w podnoszeniu kondycji fizycznej i psychicznej. W jednym z badań 56 lekarzy
otrzymywało ekstrakt z różeńca, a następnie efekt oceniano za pomocą różnych
testów. Wyniki były pozytywne [5]. Eksperyment na studentach także wykazał korzystne
działanie różeńca [6], podobnie jak kolejne badania [7], [8]. Co ciekawe,
przeprowadzono także test na studentach pielęgniarstwa i skutek okazał się
przeciwny do pozostałych – różeniec powodował wręcz wzrost zmęczenia. Autorzy
pracy przyrównywali swoje wyniki do wyników wspomnianego wcześniej badania z
udziałem lekarzy sugerując, że brak efektów pozytywnych mógł wynikać z różnicy
dawek – w przypadku lekarzy było to 680 mg, w przypadku studentów pielęgniarstwa
364 mg – 546 mg [9]. Dostępne przeglądy systematyczne wskazują na potrzebę
dalszych badań nad działaniem różeńca [10], [11].
także w podnoszeniu kondycji fizycznej i psychicznej. W jednym z badań 56 lekarzy
otrzymywało ekstrakt z różeńca, a następnie efekt oceniano za pomocą różnych
testów. Wyniki były pozytywne [5]. Eksperyment na studentach także wykazał korzystne
działanie różeńca [6], podobnie jak kolejne badania [7], [8]. Co ciekawe,
przeprowadzono także test na studentach pielęgniarstwa i skutek okazał się
przeciwny do pozostałych – różeniec powodował wręcz wzrost zmęczenia. Autorzy
pracy przyrównywali swoje wyniki do wyników wspomnianego wcześniej badania z
udziałem lekarzy sugerując, że brak efektów pozytywnych mógł wynikać z różnicy
dawek – w przypadku lekarzy było to 680 mg, w przypadku studentów pielęgniarstwa
364 mg – 546 mg [9]. Dostępne przeglądy systematyczne wskazują na potrzebę
dalszych badań nad działaniem różeńca [10], [11].
Różeniec górski, a uzależnienia
Eksperymenty na zwierzętach wykazały,
że różeniec górski, zwłaszcza wspomniany wcześniej salidrozyd będący
składnikiem ekstraktu, łagodzi głód nikotynowy i morfinowy i wspomaga leczenie
uzależnień od tych związków [12], [13], [14], [15], [16]. Są to jednak
wyłącznie badania na myszach i szczurach, dlatego, chociaż potencjalnie
różeniec może mieć działanie wspomagające ,,rzucenie palenia’’, to potrzeba
więcej badań, szczególnie na ludziach, by móc postawić odważniejsze i
pewniejsze tezy.
że różeniec górski, zwłaszcza wspomniany wcześniej salidrozyd będący
składnikiem ekstraktu, łagodzi głód nikotynowy i morfinowy i wspomaga leczenie
uzależnień od tych związków [12], [13], [14], [15], [16]. Są to jednak
wyłącznie badania na myszach i szczurach, dlatego, chociaż potencjalnie
różeniec może mieć działanie wspomagające ,,rzucenie palenia’’, to potrzeba
więcej badań, szczególnie na ludziach, by móc postawić odważniejsze i
pewniejsze tezy.
Literatura
1. Tolonen, Ari, et al.
„Phenylpropanoid glycosides from Rhodiola rosea.” Chemical and
pharmaceutical bulletin (2003): 467-470.
„Phenylpropanoid glycosides from Rhodiola rosea.” Chemical and
pharmaceutical bulletin (2003): 467-470.
2. Palumbo, Dora Rita, et al.
„Rhodiola rosea Extract Protects Human Cortical Neurons against Glutamate
and Hydrogen Peroxide‐induced Cell Death Through Reduction in the Accumulation
of Intracellular Calcium.” Phytotherapy Research (2012): 878-883.
„Rhodiola rosea Extract Protects Human Cortical Neurons against Glutamate
and Hydrogen Peroxide‐induced Cell Death Through Reduction in the Accumulation
of Intracellular Calcium.” Phytotherapy Research (2012): 878-883.
3. Chen, Q. G., et al. „The
effects of Rhodiola rosea extract on 5-HT level, cell proliferation and
quantity of neurons at cerebral hippocampus of depressive rats.” Phytomedicine
(2009): 830-838.
effects of Rhodiola rosea extract on 5-HT level, cell proliferation and
quantity of neurons at cerebral hippocampus of depressive rats.” Phytomedicine
(2009): 830-838.
4. Mao, Jun J., et al.
„Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A
randomized placebo-controlled trial.” Phytomedicine (2015): 394-399.
„Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A
randomized placebo-controlled trial.” Phytomedicine (2015): 394-399.
5. Darbinyan, V., et al.
„Rhodiola rosea in stress induced fatigue—a double blind cross-over study
of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental
performance of healthy physicians during night duty.” Phytomedicine
(2000): 365-371.
„Rhodiola rosea in stress induced fatigue—a double blind cross-over study
of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental
performance of healthy physicians during night duty.” Phytomedicine
(2000): 365-371.
6. Spasov, A. A., et al. „A
double-blind, placebo-controlled pilot study of the stimulating and adaptogenic
effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by
stress during an examination period with a repeated low-dose regimen.”
Phytomedicine (2000): 85-89.
double-blind, placebo-controlled pilot study of the stimulating and adaptogenic
effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by
stress during an examination period with a repeated low-dose regimen.”
Phytomedicine (2000): 85-89.
7. Shevtsov, V. A., et al.
„A randomized trial of two different doses of a SHR-5 Rhodiola rosea
extract versus placebo and control of capacity for mental work.”
Phytomedicine (2003): 95-105.
„A randomized trial of two different doses of a SHR-5 Rhodiola rosea
extract versus placebo and control of capacity for mental work.”
Phytomedicine (2003): 95-105.
8. Olsson, Erik M., Bo von
Schéele, and Alexander G. Panossian. „A randomised, double-blind, placebo-controlled,
parallel-group study of the standardised extract shr-5 of the roots of Rhodiola
rosea in the treatment of subjects with stress-related fatigue.” Planta
medica (2009): 105.
Schéele, and Alexander G. Panossian. „A randomised, double-blind, placebo-controlled,
parallel-group study of the standardised extract shr-5 of the roots of Rhodiola
rosea in the treatment of subjects with stress-related fatigue.” Planta
medica (2009): 105.
9. Punja, Salima, et al.
„Rhodiola Rosea for Mental and Physical Fatigue in Nursing Students: A
Randomized Controlled Trial.” (2014): e108416.
„Rhodiola Rosea for Mental and Physical Fatigue in Nursing Students: A
Randomized Controlled Trial.” (2014): e108416.
10. Hung, Shao Kang, Rachel
Perry, and Edzard Ernst. „The effectiveness and efficacy of Rhodiola rosea
L.: a systematic review of randomized clinical trials.” Phytomedicine
(2011): 235-244.
Perry, and Edzard Ernst. „The effectiveness and efficacy of Rhodiola rosea
L.: a systematic review of randomized clinical trials.” Phytomedicine
(2011): 235-244.
11. Ishaque, Sana, et al.
„Rhodiola rosea for physical and mental fatigue: a systematic
review.” BMC complementary and alternative medicine (2012): 70.
„Rhodiola rosea for physical and mental fatigue: a systematic
review.” BMC complementary and alternative medicine (2012): 70.
12. Titomanlio, Federica, Marina
Perfumi, and Laura Mattioli. „Rhodiola rosea L. extract and its active
compound salidroside antagonized both induction and reinstatement of nicotine
place preference in mice.” Psychopharmacology (2014): 2077-2086.
Perfumi, and Laura Mattioli. „Rhodiola rosea L. extract and its active
compound salidroside antagonized both induction and reinstatement of nicotine
place preference in mice.” Psychopharmacology (2014): 2077-2086.
13. Mattioli, Laura, and Marina
Perfumi. „Evaluation of Rhodiola rosea L. extract on affective and physical
signs of nicotine withdrawal in mice.” Journal of Psychopharmacology
(2011): 402-410.
Perfumi. „Evaluation of Rhodiola rosea L. extract on affective and physical
signs of nicotine withdrawal in mice.” Journal of Psychopharmacology
(2011): 402-410.
14. Mannucci, C., et al.
„Serotonin involvement in Rhodiola rosea attenuation of nicotine
withdrawal signs in rats.” Phytomedicine (2012): 1117-1124.
„Serotonin involvement in Rhodiola rosea attenuation of nicotine
withdrawal signs in rats.” Phytomedicine (2012): 1117-1124.
15. Mattioli, Laura, Federica
Titomanlio, and Marina Perfumi. „Effects of a Rhodiola rosea L. extract on
the acquisition, expression, extinction, and reinstatement of morphine-induced
conditioned place preference in mice.” Psychopharmacology (2012): 183-193.
Titomanlio, and Marina Perfumi. „Effects of a Rhodiola rosea L. extract on
the acquisition, expression, extinction, and reinstatement of morphine-induced
conditioned place preference in mice.” Psychopharmacology (2012): 183-193.
16. Mattioli, Laura, and Marina
Perfumi. „Effects of a Rhodiola rosea L. extract on acquisition and
expression of morphine tolerance and dependence in mice.” Journal of
Psychopharmacology (2011): 411-420.
Perfumi. „Effects of a Rhodiola rosea L. extract on acquisition and
expression of morphine tolerance and dependence in mice.” Journal of
Psychopharmacology (2011): 411-420.
Mam nadzieję, że będą przeprowadzane dalsze owocne badania nad tą rośliną. Z właściwościami antydepresyjnymi i zwiększając energię mogą być "hitem". W szczególności ze osobiscie uwielbiam takie preparaty, a niestety zdazylo mi się źle po niektorych czuc np. glucardiamid.
bardzo ładnie wygląda ta roślina. Widzę że bardzo przydatna roślina pożądana za swoje właściwości.
Pierwszy raz słyszę o tej roślinie. Ależ ciekawostka!
Widzę, że to roślina o bardzo wszechstronnym działaniu. Mam nadzieje, że jej właściwości będą coraz szerzej wykorzystywane. Ciekawych rzeczy można się tu u Ciebie dowiedzieć! 🙂
Ciekawa roślina.
Super nalewka na zmęczenie, działa !
Ciekawa roślinka. Pierwszy raz o niej czytamy 🙂
Nie słyszałam jeszcze o tej roślinie. Ciekawe czy sprawdzi się i będzie używana 🙂
Ooo!! – Jestem zaskoczona ile dobrych da zdrowia właściwości zawiera roślina, która wygląda na ozdobną i pięknie wygląda 🙂 Serdecznie pozdrawiam 🙂
fajnie, że medycyna idzie ciągle do przodu i że wciąż pojawiają się rośliny, które mogą jeszcze bardziej ulżyć potrzebującym
Zupełnie nieznana mi jest to roślina 🙂
Przyznaję, że nie miałam pojęcia o istnieniu tej rośliny. Pozdrawiam!
Ciekawe, nie słyszałam wcześniej o tej roślince, super, jeśli faktycznie będzie tak działać:)
Miejmy nadzieję, że badacze dokładniej mu się jeszcze przyjrzą.
Przeczytałam 'różaniec' ;]
Zaskakujące jest to – ile jedna roślina jest w stanie zdziałać..
Ciekawa jestem jak dalej potoczą się badania nad właściwościami tej rośliny.
Jest potencjał w tej roślinie 🙂 I to nie mały!
Chyba muszę go sobie wyhodować na podwórku 😀
czyli jak w większość przypadków wiemy tyle że… musimy prowadzić dalsze badania.
Dla mnie zbyt naukowy wpis xD
Dobra, a co z dawkowaniem? Jakie dawki i w jakiej formie są skuteczne?
Jest o tym w tekście ;-).