Po raz pierwszy przedstawiam mój ranking najlepszych książek o nauce. Wybór jest trudny, ponieważ ostatnie miesiące były bardzo bogate w premiery dobrych pozycji o tej tematyce. Abym brał w ogóle książkę pod uwagę w zestawieniu musi być wydana po polsku w roku 2018. Musi też dotyczyć kwestii związanych z nauką (różnych dyscyplin), zaliczając się przede wszystkim do książek popularnonaukowych, przyrodniczych, dziennikarskonaukowych, publicystycznonaukowych i podobnych. W rankingu nie uwzględniam podręczników ani książek fabularnych (np. horrorów czy thrillerów naukowych).
1. Hans Rosling; Factfulness
Najlepszą książką o nauce w tym
roku jest zdecydowanie „Factfulness” autorstwa Hansa Roslinga – zmarłego już niestety
szwedzkiego profesora z Instytutu Karolinska (przyznającego Nagrody Nobla z
medycyny lub fizjologii). W „Factfulness” zapoznamy się z tym, w jaki sposób
unikać błędów poznawczych i pozornie sensownego, ale w rzeczywistości
irracjonalnego myślenia, głównie na przykładach dotyczących zdrowia publicznego
i ubóstwa w różnych krajach z całego świata. Niezwykle wartościowe jest tutaj
doświadczenie autora, który opowiada o Europie, zanim stała się kontynentem
dobrobytu, bo z dzieciństwa tak ją zdążył zapamiętać. Książka oprócz
merytorycznych treści jest też interaktywna – zawiera ciekawie przygotowane
„zagadki” dla czytelnika oraz różne wykresy bąbelkowe sprawnie i prosto
przedstawiające poszczególne zagadnienia.
roku jest zdecydowanie „Factfulness” autorstwa Hansa Roslinga – zmarłego już niestety
szwedzkiego profesora z Instytutu Karolinska (przyznającego Nagrody Nobla z
medycyny lub fizjologii). W „Factfulness” zapoznamy się z tym, w jaki sposób
unikać błędów poznawczych i pozornie sensownego, ale w rzeczywistości
irracjonalnego myślenia, głównie na przykładach dotyczących zdrowia publicznego
i ubóstwa w różnych krajach z całego świata. Niezwykle wartościowe jest tutaj
doświadczenie autora, który opowiada o Europie, zanim stała się kontynentem
dobrobytu, bo z dzieciństwa tak ją zdążył zapamiętać. Książka oprócz
merytorycznych treści jest też interaktywna – zawiera ciekawie przygotowane
„zagadki” dla czytelnika oraz różne wykresy bąbelkowe sprawnie i prosto
przedstawiające poszczególne zagadnienia.
2. Sam Quinones; Dreamland
Niezwykle wciągającą, poruszającą
i mądrą książką jest „Dreamland” napisana przez amerykańskiego dziennikarza
Sama Quinonesa. O ile „Factfulness” jest pozycją raczej lekką i przyjemną, tak
tutaj podczas czytania można się czasem wściec albo załamać. Autor opowiada o
epidemii uzależnień od leków opiatowych i narkotyków takich jak heroina, która
od kilku dekad toczy się po USA. Przedstawia przy tym dwie główne perspektywy:
tę farmaceutyczną, gdzie łamiąc podstawowe zasady zarówno metodologii, jak i
etyki, Purdue Pharma znacząco przyczyniła się do epidemii uzależnień oraz tę
narkotykową organizowaną przez meksykańskich przemytników. Dodatkowo Quinones oddaje
też miejsce rodzinom ofiar oraz rodzinom handlarzy heroiną.
i mądrą książką jest „Dreamland” napisana przez amerykańskiego dziennikarza
Sama Quinonesa. O ile „Factfulness” jest pozycją raczej lekką i przyjemną, tak
tutaj podczas czytania można się czasem wściec albo załamać. Autor opowiada o
epidemii uzależnień od leków opiatowych i narkotyków takich jak heroina, która
od kilku dekad toczy się po USA. Przedstawia przy tym dwie główne perspektywy:
tę farmaceutyczną, gdzie łamiąc podstawowe zasady zarówno metodologii, jak i
etyki, Purdue Pharma znacząco przyczyniła się do epidemii uzależnień oraz tę
narkotykową organizowaną przez meksykańskich przemytników. Dodatkowo Quinones oddaje
też miejsce rodzinom ofiar oraz rodzinom handlarzy heroiną.
Książkę „Dreamland” można kupić tutaj.
3. M. Popkiewicz, A. Kardaś, Sz. Malinowski; Nauka o klimacie
Na podium zasługuje jeszcze klasycznie
popularnonaukowa książka napisana przez polskich fizyków-klimatologów,
tworzących także blog-portal „Nauka o Klimacie”. Autorzy
wyjaśniają w niej różne zagadnienia dotyczące klimatu i globalnego ocieplenia.
Obalają mity na temat zmian klimatu, które są niestety powszechne w przestrzeni
i debacie publicznej, czasem powtarzane także przez polityków. Ogromną zaletą
„Nauki o Klimacie” są kolorowe grafiki, tabele i wykresy, pomagające zrozumieć poszczególne
tematy, a samo umieszczenie ich tak licznie w kolorze budzi podziw. Jeśli
chcecie uzupełnić podstawową wiedzę z zakresu klimatologii i zrozumieć
zagadnienie globalnego ocieplenia, to ta książka jest dla Was przeznaczona.
popularnonaukowa książka napisana przez polskich fizyków-klimatologów,
tworzących także blog-portal „Nauka o Klimacie”. Autorzy
wyjaśniają w niej różne zagadnienia dotyczące klimatu i globalnego ocieplenia.
Obalają mity na temat zmian klimatu, które są niestety powszechne w przestrzeni
i debacie publicznej, czasem powtarzane także przez polityków. Ogromną zaletą
„Nauki o Klimacie” są kolorowe grafiki, tabele i wykresy, pomagające zrozumieć poszczególne
tematy, a samo umieszczenie ich tak licznie w kolorze budzi podziw. Jeśli
chcecie uzupełnić podstawową wiedzę z zakresu klimatologii i zrozumieć
zagadnienie globalnego ocieplenia, to ta książka jest dla Was przeznaczona.
4. Luke Dittrich; Eksperyment
Czwarte miejsce zajęła w moim
rankingu pozycja dziennikarskonaukowa, w swej formule trochę podobna do
„Dreamlandu”, ale na zupełnie inny temat. Jej wyjątkowość polega też na
powiązaniach autora z opisaną przez niego historią. Dittrich jest wnukiem
słynnego neurochirurga Williama Beechera Scoville’a. Był on ważną postacią w
rozwoju tej dziedziny medycyny i jednym z propagatorów stosowania lobotomii
przy chorobach psychicznych, w psychiatrii. Autor książki opisuje nie tylko
swego dziadka, ale też to jak kiedyś wyglądały szpitale psychiatryczne w USA,
jak leczono chorych. We wszystko to wplątuje historię pacjenta H.M., czyli
Henry’ego Molaisona, który przeszedł operację lobotomii, a badania psychologiczne,
psychiatryczne i neurobiologiczne przeprowadzone na nim za jego życia
przyczyniły się znacząco do rozwoju nauki o pamięci. Całość jest spięta sprawną
narracją i retrospekcjami.
rankingu pozycja dziennikarskonaukowa, w swej formule trochę podobna do
„Dreamlandu”, ale na zupełnie inny temat. Jej wyjątkowość polega też na
powiązaniach autora z opisaną przez niego historią. Dittrich jest wnukiem
słynnego neurochirurga Williama Beechera Scoville’a. Był on ważną postacią w
rozwoju tej dziedziny medycyny i jednym z propagatorów stosowania lobotomii
przy chorobach psychicznych, w psychiatrii. Autor książki opisuje nie tylko
swego dziadka, ale też to jak kiedyś wyglądały szpitale psychiatryczne w USA,
jak leczono chorych. We wszystko to wplątuje historię pacjenta H.M., czyli
Henry’ego Molaisona, który przeszedł operację lobotomii, a badania psychologiczne,
psychiatryczne i neurobiologiczne przeprowadzone na nim za jego życia
przyczyniły się znacząco do rozwoju nauki o pamięci. Całość jest spięta sprawną
narracją i retrospekcjami.
5. Peter Godfrey-Smith; Inne
umysły
W połowie mojego rankingu swoje
miejsce zajęła książka, której tematyka jest na pograniczu zoologii, etologii,
neurobiologii i psychologii, a wszystko to w kontekście biologii ewolucyjnej. Mowa
o „Innych umysłach” Petera Godfrey’a-Smitha – australijskiego filozofa nauki.
Opowiada on o ewolucji mózgu, umysłu i zmysłów oraz o świadomości w kontekście
morskich mięczaków – ośmiornic (dalsza część tytułu to „Ośmiornice i
prapoczątki świadomości”). Jest to jedna z tych książek, które zadowolą bardziej
wymagających i zaawansowanych czytelników, dająca intelektualną rozkosz z
czytania, ale jednocześnie zrozumiała także dla laików.
miejsce zajęła książka, której tematyka jest na pograniczu zoologii, etologii,
neurobiologii i psychologii, a wszystko to w kontekście biologii ewolucyjnej. Mowa
o „Innych umysłach” Petera Godfrey’a-Smitha – australijskiego filozofa nauki.
Opowiada on o ewolucji mózgu, umysłu i zmysłów oraz o świadomości w kontekście
morskich mięczaków – ośmiornic (dalsza część tytułu to „Ośmiornice i
prapoczątki świadomości”). Jest to jedna z tych książek, które zadowolą bardziej
wymagających i zaawansowanych czytelników, dająca intelektualną rozkosz z
czytania, ale jednocześnie zrozumiała także dla laików.
6. Marcin Napiórkowski; Mitologia
współczesna
Na szóstym miejscu wylądowała
książka z naszego polskiego podwórka, napisana przez semiotyka kultury z
Uniwersytetu Warszawskiego – Marcina Napiórkowskiego (tutaj
można przeczytać przeprowadzony przeze mnie wywiad z autorem, a tu znajduje się blog autora). Jak sugeruje
nazwa, jest o współczesnych mitach, miejskich legendach, o tym jak to się
dzieje, że takowe się rozprzestrzeniają i dlaczego im ulegamy. Książka ta uczy
i rozwija, także w zakresie racjonalnego i krytycznego myślenia.
książka z naszego polskiego podwórka, napisana przez semiotyka kultury z
Uniwersytetu Warszawskiego – Marcina Napiórkowskiego (tutaj
można przeczytać przeprowadzony przeze mnie wywiad z autorem, a tu znajduje się blog autora). Jak sugeruje
nazwa, jest o współczesnych mitach, miejskich legendach, o tym jak to się
dzieje, że takowe się rozprzestrzeniają i dlaczego im ulegamy. Książka ta uczy
i rozwija, także w zakresie racjonalnego i krytycznego myślenia.
7. Lawrence Krauss; Największa przygoda ludzkości. Odkrywanie zagadki
Wszechświata
Autor siódemki w moim rankingu
jest fizykiem. W swojej książce opowiada o kolejnych historycznych odkryciach z
dziedziny szeroko pojętej fizyki, w tym m.in. prawie powszechnego ciążenia
Newtona czy teorii względności Alberta Einsteina albo teorii czasoprzestrzeni
Hermanna Minkowskiego. Podobnie jak przy „Innych umysłach” książka ta pozwala
czerpać intelektualną przyjemność z czytania. Wymaga też szczególnego
skupienia, ponieważ omawiane są w niej nie tylko zagadnienia względnie proste,
takie jak grawitacja czy elektromagnetyzm, ale także prawa mechaniki kwantowej.
Wszystko to w formie popularnonaukowej (a nie podręcznikowej), ale nadal jest
to „głęboka fizyka”.
jest fizykiem. W swojej książce opowiada o kolejnych historycznych odkryciach z
dziedziny szeroko pojętej fizyki, w tym m.in. prawie powszechnego ciążenia
Newtona czy teorii względności Alberta Einsteina albo teorii czasoprzestrzeni
Hermanna Minkowskiego. Podobnie jak przy „Innych umysłach” książka ta pozwala
czerpać intelektualną przyjemność z czytania. Wymaga też szczególnego
skupienia, ponieważ omawiane są w niej nie tylko zagadnienia względnie proste,
takie jak grawitacja czy elektromagnetyzm, ale także prawa mechaniki kwantowej.
Wszystko to w formie popularnonaukowej (a nie podręcznikowej), ale nadal jest
to „głęboka fizyka”.
8. Liam Drew; Ja, ssak
Choć dla niektórych „Człowiek to ssak, a nie zwierzę”, to biolodzy przypominają: człowiek to ssak i
oczywiście także zwierzę. W tym roku na polskim rynku zrobił to brytyjski biolog
Liam Drew ze swoją książką „Ja, ssak”, w której omawia w popularnonaukowy,
przyjazny laikom sposób, czym szczególnym wyróżniają się ssaki na tle innych gromad
kręgowców. Książka jest skarbnicą dobrze podanej wiedzy z zakresu zoologii,
ewolucji czy anatomii. Jest świetną propozycją np. na prezent pod choinkę dla
nastolatków, którzy na lekcjach biologii uczą się nie tylko ciał innych zwierząt, ale także swoich własnych.
oczywiście także zwierzę. W tym roku na polskim rynku zrobił to brytyjski biolog
Liam Drew ze swoją książką „Ja, ssak”, w której omawia w popularnonaukowy,
przyjazny laikom sposób, czym szczególnym wyróżniają się ssaki na tle innych gromad
kręgowców. Książka jest skarbnicą dobrze podanej wiedzy z zakresu zoologii,
ewolucji czy anatomii. Jest świetną propozycją np. na prezent pod choinkę dla
nastolatków, którzy na lekcjach biologii uczą się nie tylko ciał innych zwierząt, ale także swoich własnych.
Książkę „Ja, ssak” można kupić tutaj.
9. Lindsey Fitzharris; Rzeźnicy i lekarze
Dalsza część tytułu to:
Makabryczny świat medycyny i rewolucja Josepha Listera. Może się to kojarzyć ze
światem widzianym oczami przeciwników medycyny opartej na dowodach. W
rzeczywistości jest to książka popularnonaukowo-historyczno-biograficzna.
Autorka – dr historii nauki i medycyny – opisuje jak wyglądała chirurgia (i nie
tylko) przed wprowadzeniem środków antyseptycznych zabijających zarazki. Jest
to też książka o tym, który promował ich stosowanie – Joseph Lister. Warto ją
przeczytać nie tylko z ciekawości, ale także by docenić współczesną opiekę medyczną, nawet tę podstawową.
Makabryczny świat medycyny i rewolucja Josepha Listera. Może się to kojarzyć ze
światem widzianym oczami przeciwników medycyny opartej na dowodach. W
rzeczywistości jest to książka popularnonaukowo-historyczno-biograficzna.
Autorka – dr historii nauki i medycyny – opisuje jak wyglądała chirurgia (i nie
tylko) przed wprowadzeniem środków antyseptycznych zabijających zarazki. Jest
to też książka o tym, który promował ich stosowanie – Joseph Lister. Warto ją
przeczytać nie tylko z ciekawości, ale także by docenić współczesną opiekę medyczną, nawet tę podstawową.
10. Dariusz Kortko i Marcin Pietraszewski; Cena nieważkości
„Cena nieważkości” to pozycja
dziennikarskonaukowa. Autorzy opisują w niej kulisy lotu generała Mirosława
Hermaszewskiego w kosmos. Był on pierwszym Polakiem, który tego dokonał. Jest
to więc pozycja szczególna dla Polek i Polaków, ponieważ opowiada o części
naszej historii w kontekście rozwoju nauki i techniki. Jej dodatkowa wartość to
archiwalne fotografie, które z pewnością nadają książce klimatu dla młodszych
odbiorców i sentymentalności dla starszych.
dziennikarskonaukowa. Autorzy opisują w niej kulisy lotu generała Mirosława
Hermaszewskiego w kosmos. Był on pierwszym Polakiem, który tego dokonał. Jest
to więc pozycja szczególna dla Polek i Polaków, ponieważ opowiada o części
naszej historii w kontekście rozwoju nauki i techniki. Jej dodatkowa wartość to
archiwalne fotografie, które z pewnością nadają książce klimatu dla młodszych
odbiorców i sentymentalności dla starszych.
Prowadzenie bloga naukowego
wymaga ponoszenia kosztów. Zdecydowałem się więc stworzyć profil na Patronite,
gdzie w prosty sposób możecie ustawić comiesięczne wpłaty na rozwój bloga.
Dzięki temu może on funkcjonować i będzie lepiej się rozwijać. Pięć lub
dziesięć złotych miesięcznie nie jest dla jednej osoby dużą kwotą, ale przy
wsparciu wielu z Was staje się realnym, finansowym patronatem bloga, dzięki
któremu mogę poświęcać więcej czasu na pisanie artykułów.
wymaga ponoszenia kosztów. Zdecydowałem się więc stworzyć profil na Patronite,
gdzie w prosty sposób możecie ustawić comiesięczne wpłaty na rozwój bloga.
Dzięki temu może on funkcjonować i będzie lepiej się rozwijać. Pięć lub
dziesięć złotych miesięcznie nie jest dla jednej osoby dużą kwotą, ale przy
wsparciu wielu z Was staje się realnym, finansowym patronatem bloga, dzięki
któremu mogę poświęcać więcej czasu na pisanie artykułów.
Najnowsze wpisy
-
Jak zostałem kurierem rowerowym, czyli cancel culture w Polsce
-
Główne przyczyny transseksualizmu i dysforii płciowej
-
Czy waga i BMI to narzędzia seksistowskie?
-
Uniwersytety są coraz bardziej ideologiczne i upolitycznione. Co z tym zrobić?
-
Nowa smarkateria, czyli jak infantylny aktywizm niszczy świat
Gdzie jest Łukasz Lamża?
Kto?
Czy któraś z książek mogłaby się nadać dla w miarę ogarniętego trzynastolatka?
Myślę, że "Factfulness", "Ja, ssak" i "Cena nieważkości". 🙂
Dziękuję.
Ciekawe książki, część czytałam. A czy w tym roku robisz takie podsumowanie? Dla mnie byłoby to bardzo ciekawe. Jeśli mam być szczera, to dziś mam zamiar poszukać już pozycji "Ikony ewolucji. Nauka czy mit?" w polskim przekładzie. Od En Arche, fundacji zajmującej się rozwojem młodzieży i nauki ma ona pochodzić. Skusicie się?
Tak: https://www.totylkoteoria.pl/2019/12/najlepsze-ksiazki-popularnonaukowe-2019.html
Co do En Arche, to jest to organizacja kreacjonistyczna, więc nauki w ich książkach się nie spodziewam.