Jak naukowcy pomagają walczyć z pandemią. Pozytywne przykłady

W związku z pandemią COVID-19, spowodowaną nowym koronawirusem o nazwie SARS-CoV-2, środowiska naukowe i medyczne zmobilizowały się do działań na rzecz badań nad nowym patogenem oraz przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się go, jak również właściwej diagnostyki. W dzisiejszym tekście napiszę jak naukowcy z Poznania zaangażowali się i co udało im się swoją pracą stworzyć.

Test na koronawirusa

O Poznaniu i poznańskich naukowcach głośno jest głównie z powodu stworzenia tzw. pierwszego polskiego testu genetycznego na koronawirusa, czyli starterów pozwalających na namnożenie jego genów i tym samym umożliwienie identyfikacji ich obecności, jeśli znajdują się w próbce. Jednakże badacze wielkopolscy zrobili dużo więcej, ale nie wszystko było tak medialne, jak aktywność Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu. Na przykład zespół polskiego chemika, prof. Mariusza Jaskólskiego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN stworzyli specjalną bazę danych o koronawirusie SARS-CoV-2, m.in. dla wspomagania badań leków.

Biolodzy i biotechnolodzy z Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu choć nie musieli, bo nie wynikało to z ich obowiązków, zabrali się do przeprowadzania diagnostycznych testów genetycznych na obecność koronawirusa SARS-CoV-2. Znali bowiem szereg procedur związanych z działaniem laboratorium molekularnego. W tym z izolacją materiału genetycznego i amplifikowaniem go, dzięki czemu mogli normalnie pracować (w obecności diagnosty medycznego, dla dopełnienia formalności).

Pandemia w Polsce

Na początku pandemii brakowało w Polsce sprzętu ochronnego dla bezpośredniego personelu medycznego (pielęgniarek, ratowników medycznych, lekarzy, salowych, opieki socjalnej), jak również do badań diagnostycznych. Wobec tego Zespół Hal Technologicznych Centrum Zaawansowanych Technologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, współpracując z Grupą Technologiczną Sygnis oraz spółką STER, przygotował projekt specjalnych nowoczesnych wymazówek, potrzebnych do pobierania materiału biologicznego do badań na obecność sekwencji genetycznych diagnozowanych patogenów, w tym obecności koronawirusa SARS-CoV-2 u poddawanych diagnostyce pacjentów. Centrum Zaawansowanych Technologii UAM przygotował z partnerami również przyłbice ochronne na czas pandemii.

Centrum Zaawansowanych Technologii UAM, Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM wraz z Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu i Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Poznaniu wzięło również udział w stworzeniu immunologicznych testów diagnostycznych do wykrywania osób z infekcją SARS-CoV-2. Tego rodzaju testy są mniej czułe od badań genetycznych, ale za to łatwiejsze i szybsze w obsłudze. Dają więc częściej wyniki fałszywe, ale i tak są przydatne w skali epidemiologicznej. Całość wspomagały władze samorządowe Wielkopolski. Finansowego wsparcia udzielił wielkopolski marszałek.

Poza specjalistami z zakresu nauk przyrodniczych-ścisłych aktywne działania ws. pandemii podjęli także socjologowie z Wydziału Socjologii UAM. Przeprowadzili badania nastrojów i zachowań w czasie pandemii. W badaniu uzyskano ponad 2 tysiące odpowiedzi (naukowcy zwracają uwagę, że próba nie jest reprezentatywna i ma raczej charakter konstruktywistyczny) między 19 a 24 marca 2020 roku. 41,5% respondentów odpowiedziało, że podczas pandemii pracuje zdalnie w domu. Wśród badanych ponad 80% obawiało się o zdrowie bliskich. Ponad 60% o czas trwania pandemii, niespełna 50% czuło zmęczenie pandemiczną sytuacją oraz martwiło się sprawami finansowymi, ponad 80% osób przestało podawać rękę na powitanie. Ponad 70% zrezygnowało z komunikacji miejskiej, a ponad 60% ze spotkań ze znajomymi. Aż 79% osób częściej myło ręce, a 65% częściej szukało bieżących informacji na temat pandemii w mediach.

Edukacja na temat pandemii

W czasie pandemii COVID-19 nie próżnowali także naukowcy zajmujący się dydaktyką i edukacją. Pod redakcją prof. Jacka Pyżalskiego z Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu powstał przeznaczony dla nauczycieli ebook „Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19”. Porusza tematykę kształcenia na odległość. Z publikacji tej skorzystało bardzo dużo osób – w połowie kwietnia została pobrana ponad 6 tysięcy razy, a w tej chwili mamy już początek czerwca. Z pewnością przydał się wielu dydaktykom, dla których nauczanie zdalne to coś nowego.

Sytuacja kryzysowa pokazała, że środowiska akademickie w Poznaniu (jak i w innych polskich miastach) potrafią się zjednoczyć ze sobą oraz współpracować wewnątrzkrajowo czy wewnątrzunijnie z pozauniwersyteckimi jednostkami i firmami czy władzami samorządowymi i agencjami rządowymi, aby sprostać czoła problemowi, pomóc w uporaniu się z nim i wesprzeć powracanie do normalności. To też na pewno nie koniec efektów naukowych prac związanych z pandemią.

Artykuł napisałem w ramach współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.