Upadek psychologii? Czy psychologia jest w kryzysie? Przypadki fałszowania i manipulowania badań

28 komentarzy do “Upadek psychologii? Czy psychologia jest w kryzysie? Przypadki fałszowania i manipulowania badań”

1. To, ze w danej dziedzinie popełnia się błędy, jeszcze nie musi dyskredytować calej dziedziny. Równie dobrze można by na przykład likwidować ortopedię, bo jeszcze w połowie XX wieku stosowano drewniane protezy. Albo wyrzucić astronomię na śmietnik, bo kiedyś była ściśle związana z astrologią.

   Odpowiedz

   1. Ale ja nie dyskredytuję tutaj całej dziedziny.

      Odpowiedz

   2. @anonim
      1. Nie chodzi w tym tekście o to, że "popełnia się błędy" i z ich powodu "dyskredytuje to całą dziedzinę". Po cóż ta manipulacja? Problem w psychologii nie polega na tym, że "popełnia się błędy" – takie stwierdzenie nie mówi, ile się ich popełnia, dlaczego się je popełnia, jak się reaguje na popełniane błędy.
      Gdyby nie manipulować po Twojemu, należy zauważyć, że powyższy tekst mówi o tym, że popełnia się fałszerstwa, a błędów broni się manipulacjami. Reakcją na błąd nie jest dostateczna poprawa procedur, jest nią natomiast często zamiatanie problemu pod dywan. I to już dyskredytuje całą dziedzinę.
      2. "Równie dobrze" jest mocnym określeniem, obrońco oszustów, skoro podajesz zupełnie nieprzystające przykłady. Otóż astronomia była przez większość swego istnienia związana z astrologią. Gdyby była nadal, dyskredytowałoby to całą tę dziedzinę. Nastąpiło jednak jasne odcięcie się od błędów i poprawa metodologii. Wykrycie błędów nie jest ignorowane dla zachowania prestiżu dyscypliny i autorytetów. Drewniane protezy natomiast mogą być najlepszym, co da się w danych czasach zrobić. Dyskwalifikowałoby ortopedię poprzestawanie do dziś na drewnie, gdy mamy możliwość dokonania ulepszeń – dlatego szkodzi psychologii trwanie w błędzie i niewdrażanie odpowiednich procedur naprawczych.
      3. Bowiem o psychologii nie można powiedzieć, że się od swoich błędów odżegnuje. Wielu psychologów działa analogicznie do astrologów i szamanów – operują żargonem, autorytetem, manipulują danymi, popełniają błędy poznawcze. Póki ich to w obrębie dziedziny nie kompromituje, ale są bronieni przez środowisko, jest to dyskredytujące dla całego środowiska.

      Odpowiedz

   3. "Ale ja nie dyskredytuję tutaj całej dziedziny."

      Tytuł sugeruje coś kompletnie innego. Nie chcesz, żeby ludzie uważali że dyskredytujesz całą psychologię to nie pisz klickbaitowych tytułów w stylu "Upadek psychologii?" 😛 Można by było podobny artykuł odnieść do innych dziedzin nauki, ale jakoś nie napiszesz o "upadku nauki" 😛 Ludzie to całkowicie źle odbiorą i już w ogóle nie będą chcieli na terapie chodzić, chociaż potrzebują.

      Odpowiedz

2. A jak tam w kwestii psychoanalizy? Czytalem kiedys "Wstep do psychoanalizy" Freuda i pomimo, ze pewne tezy wydaly mi sie kontrowersyjne, to jednak pewne elementy dot. interpretacji snow byly jak dla mnie bardzo trafnymi wnioskami, ktorych prawdziwosc bylem w stanie zweryfikowac na wlasnym przykladzie. Potem jednak dowiedzialem sie, ze psychoanaliza to tak naprawde pseudonauka i nie da sie jej sfalsyfikowac, choc jestem ciekaw czy naprawde z freudowska interpretacja snow, pomylek i natrectw jest az tak zle.

   Odpowiedz

   1. Hmmm… Powiem jak ja to widzę 🙂 Z tego, co wiem, Freud zajmował się tzw. studium przypadku. Zatem trzeba pamiętać, że uogólnianie wyników uzyskanych na podstawie jednostek nie jest prawidłowe, mamy ryzyko błędów. Dodatkowo, osoby które trafiały do Freuda, nie były dobierane losowo- czy w tamtych czasach chodziły tam osoby uważające się za "zdrowe"? Warto też zastanowić się nad tym, że Freud stosował sugestię, wiemy też trochę o zjawisku fake memories (wszczepianie wspomnień?- w Stanach Zjednoczonych były z tej instancji głośne sprawy..). Ponoć notatki Freuda nt. pacjentów nie były zgodne z rzeczywistością. Zarzucano mu, że przykłady zmyślił. Mogło dochodzić do nadinterpretacji ze strony psychoterapeuty. Taki wniosek, który można wyciągnąć z tego posta to to, że badacze czasem nie dążą do prawdy, a potwierdzenia swojej hipotezy. Z Freudem mogło być podobnie. Mamy w temacie "Freudowym" wiele zagwozdek, ale także wiele ciekawych wniosków- chociażby istnienie mechanizmów obronnych czy procesy nieświadome. Radzę jednak, by starać się mimo wszystko zachować nutkę krytyki, nie zaszkodzi na pewno 🙂 Czytając różne książki odsyłają nas do coraz to nowych źródeł, czasem może się okazać, że to ślepy zaułek. Ale nie traćmy wiary..:P Książka z której przeczytałam kilka ciekawostek to Historia współczesnej psychologii ,Schultz, Schultz.
      Pozdrawiam.

      Odpowiedz

   2. @Wilhelm
      Jak zweryfikować? Czy nie czasem poprzez systematyczne popełnianie błędu konfirmacji?

      O przyzerowej jakości terapii pisze w listach sam Freud (zrozumieli to jego zwolennicy, cenzurując jego pisma). Późniejsze badania potwierdzają. Witkowski w "Zakazanej psychologii" opisuje różne patologie oparte na psychoanalizie, na przykład wmawianie "wypartych" wspomnień.

      Za każdym razem, gdy ktoś dostarcza model funkcjonowania czegokolwiek (psychiki, przepływu cieczy, silnika rakietowego), model musi dostarczać przewidywań, które da się sprawdzić: rozbieżność z przewidywaniami świadczy o nieadekwatności modelu.
      Model psychoanalityczny jest niemożliwy do obalenia – na wzór inkwizycji, badany jest "winny" jeśli zaprzecza winie lub gdy winę potwierdza – nie istnieją zjawiska, po których psychoanalityk mógłby się zreflektować, że błądzi. Każde, najbardziej nieprzewidywalne dane zostaną uznane przez teorię za dowód poprawności teorii. Dlatego to pseudonauka.

      Odpowiedz

3. Te wszystkie wymienione problemy dotyczą nie tylko psychologii, ale i innych nauk empirycznych. Dlaczego więc martwić się akurat o psychologię? Czemu nie spytać czy w ogóle nauka jest w kryzysie?

   Odpowiedz

   1. @Anonim
      Podobnie głód dotyczy milionów ginących w Afryce i Azji i mnie, bo wczoraj nie jadłem śniadania z braku czasu. Po co zajmować się Afryką?

      Całe szczęście naukę od kilku tysięcy lat uprawia się ze świadomością, że istnieje skala zjawisk i nie wrzuca się do jednego worka wszystkiego, by pisać jakieś naiwne ogólniki. 😉

      Odpowiedz

   2. Dokładnie w punkt. Artykuł dotyka kwestii etyki i wiarygodności nauki jako takiej. Czemu więc drogi autorze skupiłeś się tylko na psychologii?

      Odpowiedz

   3. Zapewne ciężko stworzyć artykuł, który obejmowałby swoją treścią – jednocześnie pozostając w miarę szczegółowym – krytykę wszystkich nauk empirycznych 🙂

      Odpowiedz

   4. Pewnie ciężko napisać artykuł o przekrętach we wszystkich dziedzinach, ale akurat w psychologii, naprawdę takie to ważne?? Czym są koszty społeczne i ekonomiczne badania Zimbardo w porównaniu do ściemnionego badania skuteczności terapii przeciw rakowi. Jak dla mnie to pisanie o swoim głodzie bo śniadanie zbyt małe podczas gdy miliony dzieci w Afryce…

      Odpowiedz

   5. Nauka nie jest w "kryzysie", chyba że wierzy się w "objawiające prawdę" filmiki na Uniwersytecie Jutuba.
      Problemy w nauce są. Punktoza i idący za nią brak chęci publikowania wyników negatywnych (bo fajniej pokazać że coś jest, a nie że eksperyment się nie udał) i replikacji (bo fajniej pokazać coś nowego). Brak pieniędzy na badania podstawowe (bo rządy tną kasę na naukę, a korporacja chce nowy lek na miażdżycę albo szybszy procesor a nie rozwiązywanie zagadek istnienia z których może takie leki i procesory wynikną ale nie wiadomo kiedy i czy na pewno u nas). Trochę się tego by zebrało, ale generalnie jest nie tak źle. A skoro badania nad rakiem są "ściemnione", to dlaczego dzisiaj udaje się wyleczyć nowotwory na które ludzie kiedyś umierali? Bo wiesz, nowe chemioterapeutyki jak sama nazwa wskazuje są nowe, a lewoskrętna witamina C istniała zawsze…

      (Oczywiście, w medycynie, a dokładniej w farmacji też idealnie nie jest. Patenty i monopole na leki powodują absurdalne pompowanie cen – tak, wiem że wynalezienie leku kosztuje, ale system już dawno przestał chronić zwrot tych kosztów a zaczął pozwalać na patologie. Ponadto komercjalizacja badań nad lekami powoduje, że prowadzi się prace nad tym co generalnie się opłaca, czyli choroby chroniczne, w tym nowotwory wygrywają, a antybiotyków zaczyna brakować).

      Problem z psychologią jest poważniejszy niż w stricte "ścisłych" dziedzinach.

      Odpowiedz

   6. Poważniejszy? Co jest podstawą takiego twierdzenia? Porównaj na przykład wpływ na społeczeństwo eksperymentu Zimbrado z doniesieniami Andrew Wakefielda, chociażby na naszym rodzimym gruncie. Jakoś efektów eksperymentu więziennego za bardzo nie widzę, natomiast ściemnione badania szczepienia-autyzm zbierają żniwo na szeroką skalę do tej pory, chociaż wiadomo już od dawna, że Wakefield fabrykował wyniki. Jak dla mnie ryzyko powrotu epidemii i zgony dzieci antyszczepionkowców to jednak większy kaliber niż chwila zadumy nad posłuszeństwem.

      Albo cały przemysł ghostwritingu finansowany przez firmy farmaceutyczne, które piszą artykuły z badań z tak opracowaną metodą, że wynik wychodzi jak powinien i z narzuconym wnioskiem, po czym opłacają znanych naukowców, żeby udawali, że to ich własne badania? Nie ma chyba nigdzie tak zorganizowanych przewałów na tak dużą skalę jak w medycynie.

      Odpowiedz

4. Eksperyment Zimbardo jest o tyle smutny przypadkiem, iż wielu innych poważanych naukowców i pisarzy zajmujących się psychologią często przytaczało jego badania w formie argumentacji do przedstawianych w swoich pozycjach tez. Jak teraz zrewidować całą swoją posiadaną wiedzę na temat psychologii i w jaki sposób szukać odpowiednich źródeł? Przydałaby się jakaś lista względnie "bezpiecznych pozycji", skoro nawet podręczniki akademickie często posługiwały się przykładem eksperymentu Zimbardo i niektórzy mogą czuć się nieco zdezorientowani.

   Odpowiedz

5. Eksperyment Zimbardo jest o tyle smutnym przypadkiem, iż wielu poważnych naukowców i pisarzy książek o tematyce psychologicznej bardzo często przytaczały ten eksperyment jako argument dla wielu stawianych przez siebie tez. Psychologią interesuję się czysto hobbystycznie i nie mam w tej dziedzinie na tyle dużo kompetencji, aby móc bezproblemowo rozróżniać pozycję, których powinienem się wystrzegać od tych, które wciąż są względnie "bezpieczne" przed wpływami pseudonauki. W jaki sposób stosunkowo łatwo i bez konieczności czytania całych książek/artykułów oceniać ich rzetelność, gdy często nawet podręczniki akademickie okazują się nie być nieskazitelne? Przydałaby się jakaś lista podręczników relatywnie merytorycznych dla osób zielonych w tym temacie, takich jak ja.

   Odpowiedz

6. Naprawdę czekałam, kiedy na którymś blogu ogólnonaukowym, który sledśl, pojawi się coś o psychologii. No i jest! I zrobiło mi się smutno… Trochę tak jakby jedyny artykuł o medycynie na jakimś blogu napisać w duchu "Upadek medycyny? Czy medycyna jest w kryzysie? Przypadki manipulowania badaniami i medycyna alternatywna". Nie tędy droga :/

   Odpowiedz

   1. Ale to bylby swietny artykul – medycyna jest w poteznym kryzysie – mniej w naukowym, chociaz na styku nauki i biznesu badania sa przeprowadzane czasem w sposob budzacy watpliowsci, ale bardziej w kryzysie wizerunkowym. Ludzie przestali ufac zinstytucjonalizowanej medycynie. Ufaja za to bioenergoterapeotom i szamanom internetowym. I co – nie pisac o tym? O tym trzeba pisac. To samo z psychologia. Zawsze mialem sporo zastrzezen do traktowania badan psychologicznych przez swiat nauki jako pewnego rodzaju dogmatow. A przeciez badania psychologiczne to nader delikatna sprawa – przeprowadzenie ich w odstepie 10 lat moze drastycznie zmienic wyniki ze wzgledu na odmienne warunki kulturowe czy nawet pogodowe. Psychologia moze uogolniac pewne trendy, moze sygnalizowac istnienie zjawisk, ale ze wzgledu na zlozonosc zaleznosci pomiedzy swiatem wewnetrznym i zewnetrznym czlowieka nigdy nie bedzie w stanie podac ostatecznych wnioskow – te beda bowiem ewoluowaly wraz z czlowiekiem jako gatunkiem. Znam psychologow, ktorzy dumni sa z tego, ze ich dziedzina jest 'intuicyjna' – ale jesli taka jest, to znaczy, ze tak naprawde nie jest nauka.

      Odpowiedz

   2. Czy o tym pisać? Pewnie. Ale pisanie o ogólnym, całościowym kryzysie medycyny przez pryzmat np. altmedów – to już mogłoby budzić mój sprzeciw, szczególnie jeśli byłby to jedyny wpis traktujący o medycynie na całym blogu.
      Według mnie (bo też nie jestem specjalistą w dziedzinie, czasem hobbistycznie zgłębiam) psychologia ma swój solidny naukowy trzon. I właśnie wskazywania tego trzonu mi brakuje w przekazie. Tak żeby móc odróżniać psychologię od "psychologii", ośrodki terapeutyczne, opierających się na sprawdzonych naukowo metodach, superwizji etc. od "ośrodków terapeutycznych" (albo lepiej – coachingowych) uprawiających swoiste czary-mary, itd. itp.

      Odpowiedz

7. "Tak poważna kompromitacja młodej dziedziny" – dla porządku dobrze by było jednak wspomnieć, że na 20 przygotowanych artykułów 3 zostały opublikowane, trzy przyjęte a reszta albo nadal była recenzowana albo odrzucona w chwili ujawnienia prowokacji. Co mogłoby wskazywać na to, że przynajmniej w części czasopism mechanizm redakcji jednak działał.

   Z Zimbardo problem polega na tym, że kłopotliwe elementy eksperymentu w sumie nawet on sam opisał w swojej książce, tylko nikt nie chciał zauważać, że w związek z tym podważa to wartość eksperymentu. Tak, napisał o tym, że za bardzo się zaangażował w eksperyment; tak opisał jak pokazywał studentom materiały z badań nad więźniami; tak, opisał relację jednego ze strażników, że wzorował się na jakiejś postaci i że sprawdzał na jak dużo mu pozwolą; tak, opisał że sam w ramach izolacji uczestników wprowadził upokarzający rytuał (wyjście do kibla z wiadrami na głowach). Tylko jakoś nie udało się nikomu połączyć jednego z drugim i zakrzyknąć, że król jest nagi.

   Odpowiedz

8. Poza tym że ideologizacja nie jest wypaczeniem gender, ale cechą charakterystyczną, to z resztą mogę się zgodzić.

   Inna sprawa że powtórzenie badania i uzyskanie takich samych rezultatów jak to wymagane jest no w fizyce czy chemii, raczej w psychologii a zwłaszcza psychologii społecznej możliwe jak na razie nie jest , gdyż do czynienia mamy ze zbyt dużą ilością zmiennych, nie możliwych do kontrolowania.

   Odpowiedz

9. Niestety, nawet pomijając czasopisma drapieżne, dzisiejszy system oceny czasopism i autorów jest zabójczy dla przyszłości nauki. Problem z replikacjami nie polega na tym, że się uczonym nie chce, on polega na tym, że replikacja nie jest badaniem oryginalnym. Ani nie przyniesie grantu badawczego (więc za co ją przeprowadzić) anie nie da się jej dobrze opublikować. Nie da się, bo nikt jej nie będzie cytował (cytuje się zawsze tych co opublikowali coś po raz pierwszy). Na cytowaniach zaś opiera się ocena czasopism i uczonych. To samo, w nieco mniejszym stopniu, dotyczy tzw. wyników negatywnych. Stawiamy jakąś hipotezę i potem okazuje się, że jednak tak nie jest. Znów, często są to wyniki ważne dla środowiska, ale słabo się cytuję, więc dobre czasopisma ich nie przyjmą. Punktoza zabija.

   Odpowiedz

10. Akurat z tym genderem to było inaczej.

    Przede wszystkim nie były to wbrew twierdzeniom autorów "czołowe" czasopisma, wręcz przeciwnie, poza Sex Roles większość szura po dnie nawet w kategorii gender. Z kolei z siedmiu artykułów, które przeszły jeden to była poezja w czasopiśmie z gender poezją, trzy eseje w tym jeden na temat etyki hoaxów (tak! i wcale nie jakiś absurdalny) oraz trzy artykuły o badaniach empirycznych. Można się zastanawiać jaki ma sens wpatrywanie się godzinami w psie kutasy, ale skoro już ktoś to zrobił i ma ciekawe wyniki to dlaczego nie opublikować, może ktoś zreplikuje albo przynajmniej IgNobel będzie.

    Tylko że te niby badania zostały w stu procentach zmyślone. I dlatego teraz Boghossian oprócz wymarzonej mołojeckiej sławy ma postępowanie dyscyplinarne, a i ta sława głównie na breitbartach. Zresztą jakby ktokolwiek miał wątpliwości co do intencji tego hoaxu to można sobie przypomnieć, że rok wcześniej Boghossian właśnie z Lindsayem opublikowali artykuł o "konceptualnym penisie", ale tym ośmieszyli przede wszystkim siebie, bo wysłali go do drapieżnego czasopisma.

    Krótko mówiąc wybrali sobie łatwy cel (bo gender to jest ideologiczna pseudonauka) ale i tak trafili kulą w płot.

    Odpowiedz

11. Autora proszę o wyjaśnieniem na czym polega naukowość pojęcia choroby? Czym choroba różni się od stanu faktycznego, który jest niepożądany?

    Odpowiedz

12. CHAKRAVANT piszesz "skoro badania nad rakiem są "ściemnione", to dlaczego dzisiaj udaje się wyleczyć nowotwory na które ludzie kiedyś umierali?"

    Kiedyś liczba zgonów na raka w porównaniu z aktualną liczbą takich zgonów była dużo niższa. Teraz mamy ogromny wzrost zachorowalności na raka i prognozy pokazują, że będzie coraz gorzej. A że niektórzy wychodzą z tego? tak, część wychodzi. A dlaczego wychodzi? hmmm? dzięki wspaniałym lekarstwom, które funduje nam medycyna?Nie ma żadnych skutecznych medycznych leków na raka.

    Zresztą, świat się zmienia i ludzie coraz częściej dostrzegają, że nauka nie jest w stanie odpowiedzieć na wszystkie pytania. Bo nie jest. I dopóki trwa ewolucja dopóty nie będzie w stanie odpowiedzieć. I to jest ok. Dlaczego robimy z nauki boga? Dlaczego trudno jest nam przyjąć do wiadomości, że nauka jest w stanie wyjaśnić pewne rzeczy, a niektórych jeszcze nie jest w stanie wyjaśnić. Kiedyś na pewno odpowie ale wiadomo, wszystko jest procesem i człowiek najwidoczniej jeszcze nie osiągnął takiego poziomu ewolucji, żeby pojąć pewne rzeczy. Nauka jest tylko NARZĘDZIEM w rękach człowieka. Nie jest BOGIEM. Jeżeli czegoś nie da się wyjaśnić naukowo to nie znaczy, że tego nie ma, czy że takie zjawisko nie zachodzi. Znaczy to tylko tyle, że "naukowe" dowody jeszcze nie są wystarczające aby potwierdzić, czy zaprzeczyć danej hipotezie. A większość ludzi krzyczy jak w amoku: "NIE MA DOWODU TO NIE ISTNIEJE" "NIE DA SIĘ NAUKOWO POTWIERDZIĆ TO ZNACZY, ŻE TAKIE ZJAWISKO NIE ZACHODZI". I później mamy takich pseudo naukowców, którzy przerażeni wizją, że ich tezy zostaną obalone (no bo skoro kierując się powyższym przykładem, nie da się potwierdzić, to znaczy że tego nie ma) naciągają wyniki badań bo są przekonani co do słuszności swojej tezy. I może nawet ich tezy są słuszne, może tak jest, że przyjmując pozycję ciała jak Wonder Woman kobiety zyskują na pewności siebie itd. Kto powiedział, że to nie jest prawda? jedyne co wiemy, że nie udało się tego naukowo potwierdzić albo, że badania nie były rzetelnie przeprowadzone. I już. Tyle.

    Odpowiedz

13. Może nie jest wcale tak źle.

    https://www.nytimes.com/2015/09/01/opinion/psychology-is-not-in-crisis.html

    https://www.psychologytoday.com/gb/blog/why-religion-is-natural-and-science-is-not/201606/is-there-replication-crisis-in-experimental

    Odpowiedz

14. Kontekst, emergencja, holizm itd.

    https://how-emotions-are-made.com/notes/Holism

    Odpowiedz

15. Pragnę zauważyć, że psychologia jest nauką probabilną – opartą na rachunku prawdopodobieństwa, zatem wyniki badań psychologicznych nie są prawdą! Patologia objawia się w tym, że często przedstawia się je jako pewniki, a nie jako tylko (zazwyczaj mało… ) prawdopodobne tendencje. Pozdrawiam

    Odpowiedz